Trong hai ngày 17 và 18 tháng 6 vừa qua, Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến Phát triển cộng đồng (SCDI) đã tổ chức thành công Hội nghị quốc tế Tổng kết chương trình can thiệp toàn diện cho người sử dụng chất tại Ninh Bình. Hội nghị quy tụ sự tham gia của Phó Giám đốc Sở Y tế Ninh Bình, Giám đốc CDC Ninh Bình, đại diện các cơ quan đối tác, các chuyên gia, thành viên nhóm cộng đồng (CBO) và đại diện các nhóm dễ bị tổn thương.
Hội nghị tập trung thảo luận về tình hình sử dụng chất, nhìn lại những kết quả đạt được trong quá trình triển khai dự án và đề xuất định hướng cho các can thiệp dự phòng, giảm hại và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người sử dụng chất.
Ảnh: Th.S. Nguyễn Thị Hường - Phó Giám đốc Sở Y tế Ninh Bình chia sẻ tại Hội nghị.
Ảnh: Th.S. Lê Hoàng Nam - Giám đốc CDC Ninh Bình phát biểu tại buổi khai mạc Hội nghị.
Ảnh: Chị Nhâm Thị Tuyết Thanh - Phó Giám đốc Thường trực SCDI phát biểu khai mạc tại Hội nghị.
Sức khỏe tâm thần - nền tảng của sự phục hồi bền vững
Sức khỏe tâm thần (SKTT) được coi là yếu tố cốt lõi để hỗ trợ người sử dụng chất phục hồi bền vững, và đây cũng là chủ đề nổi bật xuyên suốt hội nghị. Các chuyên gia tại sự kiện đã nhấn mạnh rằng, mặc dù điều trị y tế là cần thiết để giảm thiểu tác hại, nhưng nó không phải là giải pháp duy nhất. Tỷ lệ gặp các vấn đề SKTT trong nhóm người sử dụng chất đặc biệt cao, nhất là ở thanh thiếu niên. Hiện nay, xu hướng trẻ hóa trong việc sử dụng chất đang trở thành một thách thức lớn, với những hậu quả nghiêm trọng không chỉ đối với sức khỏe tâm thần mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến học tập, trí nhớ và khả năng hòa nhập xã hội.
Ảnh: Bác sĩ Lê Công Thiện, Bộ môn Tâm Thần - Trường Đại học Y hà Nội và Khoa Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai trình bày về tình hình sử dụng đa chất và Methamphetamine ở Việt Nam.
Việc sử dụng chất ở nhóm này thường bắt nguồn từ những trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu (ACEs) như bạo hành, bạo lực gia đình hoặc sự bỏ rơi, khiến họ dễ rơi vào vòng xoáy nghiện ngập. Nếu chỉ tập trung giải quyết bề mặt mà không can thiệp từ gốc rễ, người sử dụng chất sẽ khó tìm được lối thoát bền vững. Chính vì vậy, ngoài điều trị y tế, cần thiết lập một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, bao gồm chăm sóc SKTT, xây dựng thói quen lành mạnh, kết nối việc làm và thúc đẩy hòa nhập xã hội. Đây chính là nền tảng quan trọng để người sử dụng chất phục hồi và phát triển lâu dài.
Ảnh: Chị Nguyễn Minh Trang - Quản lý Chương trình Trẻ em & Thanh niên và Chương trình Điều trị Nghiện & Giảm hại - SCDI, chia sẻ chuyên sâu về mối liên hệ giữa sức khỏe tâm thần và việc sử dụng chất.
Hội nghị đã mang đến một bức tranh rõ nét hơn về mối quan hệ hai chiều giữa SKTT và sử dụng chất, trong đó mỗi vấn đề đều có thể là nguyên nhân và hậu quả của nhau. Điều này càng củng cố thêm tầm quan trọng của việc lồng ghép các chương trình hỗ trợ SKTT vào các mô hình can thiệp dành cho người sử dụng chất.
Mô hình phối hợp hiệu quả - minh chứng từ thực tiễn
Một mô hình điển hình được chia sẻ tại hội nghị là sự phối hợp chặt chẽ giữa CBO và Bệnh viện Tâm thần Hải Phòng. Nhờ quy trình tiếp đón thân thiện và linh hoạt, xây dựng quy trình riêng biệt để tiếp nhận, khám và điều trị cho khách hàng của SCDI (tôn trọng quyền của khách hàng, rút ngắn thời gian, đơn giản hóa), tỷ lệ tái khám tại đây gần như đạt 100%.
Tương tự, tại Ninh Bình, sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh viện và cộng đồng cũng giúp khách hàng yên tâm hơn và quay lại tiếp tục điều trị, với tỷ lệ tái khám gần như 100%.
Điều này là minh chứng cho mô hình Can thiệp Sức khỏe tâm thần tại cộng đồng do SCDI triển khai trên các địa bàn dự án đã mang lại những tác động tích cực. Trong đó, các thành viên nhóm cộng đồng đóng vai trò như những “người đồng hành đầu tiên”, không chỉ kết nối khách hàng với dịch vụ y tế mà còn là người lắng nghe, tư vấn, hỗ trợ xuyên suốt trong quá trình điều trị.
Ảnh: Chị Nguyễn Thùy Linh - Doanh nghiệp Xã hội Harmonrise, chia sẻ kết quả đánh giá toàn diện về việc nâng cao năng lực và triển khai các can thiệp tại cộng đồng.
Ảnh: Chị Vũ Thị Hiền - Điều phối dự án của SCDI về can thiệp giảm hại sử dụng chất, chia sẻ về can thiệp toàn diện SCDI triển khai như việc duy trì thói quen lành mạnh và sử dụng thang đo mức độ hạnh phúc.
Giải pháp và định hướng tương lai
Hội nghị cũng đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả phối hợp giữa CBO và bác sĩ. Các giải pháp bao gồm việc thiết lập kênh liên lạc tin cậy, mã hóa ẩn danh khách hàng, chia sẻ thông tin, xây dựng quy trình phối hợp xuyên suốt, và phản hồi nhanh về tình trạng điều trị của khách hàng.
Việc mời bác sĩ, nhóm và cán bộ họp giao ban định kỳ cũng được đề xuất để nâng cao hiệu quả phối hợp. Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng mong đợi sẽ nâng cao kiến thức về tâm lý học, hiểu biết về luật pháp, cập nhật chất mới và hoạt chất mới trên thị trường, tăng cường đội ngũ chuyên gia, và nâng cao chi phí và định mức điều trị cho bệnh nhân.
Ngoài ra, tại hội nghị, các nội dung về đa dạng tính dục (SOGIESC), cách tiếp cận giao thoa và bình đẳng giới cũng được chia sẻ nhằm mở rộng góc nhìn từ đối tác và nhóm cộng đồng.
Ảnh: Anh Nguyễn Thanh Hùng - Quản lý Chương trình Truyền thông - SCDI chia sẻ về SOGIESC và vai trò của tiếp cận giao thoa.
Hội nghị đã tổng kết lại một chặng đường triển khai các hoạt động hỗ trợ người sử dụng chất, đồng thời là lời cam kết tiếp tục những nỗ lực can thiệp sâu sắc, toàn diện và gần gũi hơn trong tương lai.
SCDI xin gửi lời tri ân sâu sắc đến tất cả những cá nhân và tổ chức đã chung tay xây dựng một hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe toàn diện, nơi mỗi người đều được đặt làm trọng tâm và không ai bị bỏ lại phía sau.
