Trong guồng quay hiện đại hóa, ánh sáng nhân tạo dường như đã trở thành biểu tượng của sự phát triển. Thành phố càng sáng, người ta càng cảm thấy nơi ấy năng động và tràn đầy sức sống. Thế nhưng, ánh sáng còn có thể trở thành nguy cơ tiềm ẩn gây hại đến sức khỏe và môi trường khi được sử dụng một cách thiếu kiểm soát.

Có những loại ô nhiễm ánh sáng nào?

Ô nhiễm ánh sáng là hiện tượng ánh sáng nhân tạo được sử dụng quá mức, sai cách hoặc không cần thiết, gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường tự nhiên và sức khỏe con người. Khác với các loại ô nhiễm dễ nhận biết như khói bụi hay tiếng ồn, ô nhiễm ánh sáng thường diễn ra âm thầm và khó thấy, nhưng hậu quả mà nó để lại thì không hề nhỏ.

Ô nhiễm ánh sáng thường biểu hiện qua nhiều hình thức khác nhau:

• Ánh sáng rực trời (Skyglow): Đây là hiện tượng bầu trời về đêm bị bao phủ bởi ánh sáng từ các nguồn nhân tạo, khiến chúng ta không thể nhìn thấy các vì sao.
• Ánh sáng chói (Glare): Ánh sáng quá mạnh gây khó chịu cho mắt, đặc biệt là trong giao thông, khi ánh đèn pha xe đối diện làm hạn chế tầm nhìn.
• Ánh sáng xâm nhập (Light Trespass): Ánh sáng chiếu vào những khu vực không cần thiết, chẳng hạn đèn đường rọi thẳng vào cửa sổ phòng ngủ, làm gián đoạn giấc ngủ.
• Ánh sáng hỗn độn (Clutter): Sự hiện diện của quá nhiều nguồn sáng ở gần nhau, gây cảm giác rối mắt và thiếu hiệu quả.

Ảnh: Các biển quảng cáo sát nhau ở những thành phố lớn là một ví dụ điển hình của ô nhiễm ánh sáng

Hệ lụy của ô nhiễm ánh sáng – không chỉ là vấn đề phiền toái

Tác động của ô nhiễm ánh sáng không chỉ dừng lại ở việc làm mờ đi vẻ đẹp của bầu trời đêm hay gây ra phiền toái trong một khoảnh khắc. Về mặt sức khỏe, ánh sáng nhân tạo vào ban đêm có thể ức chế quá trình sản sinh melatonin – loại hormone đóng vai trò điều hòa giấc ngủ và đồng hồ sinh học. Sự rối loạn này có thể dẫn đến mất ngủ, ảnh hưởng đến nhịp sinh học tự nhiên, và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như béo phì, tiểu đường, hay các rối loạn về tâm thần.

Đối với môi trường, ánh sáng nhân tạo gây gián đoạn hành vi của các loài động vật sống về đêm, ảnh hưởng đến quá trình di cư, săn mồi, sinh sản, và thậm chí làm rối loạn cơ chế quang hợp của thực vật.

Chúng ta có thể làm gì để giảm ô nhiễm ánh sáng?

Việc kiểm soát ô nhiễm ánh sáng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cộng đồng, chính quyền, và các nhà thiết kế đô thị. Một số giải pháp để giảm thiểu tình trạng này bao gồm:

• Tắt đèn khi không cần thiết và sử dụng các loại đèn có thiết kế hiệu quả, tránh lãng phí ánh sáng.
• Áp dụng công nghệ chiếu sáng thông minh ở các không gian công cộng.
• Thúc đẩy các chiến dịch tuyên truyền để nâng cao nhận thức về vấn đề này.

Ảnh: Tắt đèn khi không sử dụng chính là một cách đơn giản và hiệu quả để giảm ô nhiễm ánh sáng