Bản tin Môi trường cập nhật những tin tức về môi trường và các giải pháp bảo vệ Trái Đất. Cùng chung tay hành động vì một môi trường xanh - sạch - đẹp!
Thực hiện bởi đội ngũ Môi trường SCDI.
Tác động của biến đổi khí hậu có hoàn toàn đến từ tự nhiên? Bình đẳng giới và Biến đổi khí hậu - hai chủ đề tưởng chừng như không liên quan nhưng lại có mối liên kết mật thiết.
Có lẽ chúng ta đã quen thuộc với lời cảnh tỉnh "Việt Nam là một trong 10 quốc gia bị ảnh hưởng mạnh mẽ nhất bởi biến đổi khí hậu". Lời cảnh báo này phần nhiều đến từ góc nhìn xét theo các điều kiện tự nhiên, như Việt Nam có đường bờ biển dài, làm tăng nguy cơ tổn thương về diện tích đất khi nước biển dâng, cũng như sự bất thường và dữ dội của những cơn bão, những đợt hạn hán kéo dài, v.v.
Nhưng thực tế, khi nhìn nhận tá động của biến đổi khí hậu, còn có những yếu tố rất quan trọng khác. Chúng ta không thể tách rời, và cũng không nên tách rời góc nhìn về xã hội khi nói đến biến đổi khí hậu.
Liệu một cư dân thành thị có gánh chịu tác động của lũ lụt giống với một người nông dân ở miền quê? Có lẽ chúng ta đã hình dung được câu trả lời rồi. Nói cách khác, biến đổi khí hậu còn là cây chuyện của bất bình đẳng, là một vấn đề xã hội - thay vì đơn thuần là một vấn đề của tự nhiên như chúng ta vẫn quen thuộc.
Giới là gì?
Đầu tiên, chúng ta hãy cùng tìm lại khái niệm "Giới là gì?". Giới không đơn giản chỉ là giới tính sinh học, mà khái niệm này nhắc đến những kỳ vọng hay quy định từ xã hội, văn hóa liên quan đến khái niệm nam giới và nữ giới.
Cùng SCDI ôn lại khái niệm về Giới.
Biến đổi khí hậu và Bất bình đẳng giới - hai vấn đề đan cài
Biến đổi khí hậu và kinh tế - thu nhập
Một báo cáo của CARE vào năm 2017 đã thống kê, ở khu vực nông thôn, phụ nữ tham gia vào hoạt động nông nghiệp nhiều hơn đàn ông. Vậy chắc hẳn, biến đổi khí hậu dẫn đến thời tiết thất thường và cực đoan, qua đó ảnh hưởng đến cây trồng và mùa màng. Nếu đặt lên bàn cân so sánh, nữ giới - thành phần lao động gắn liền với hoạt động nông nghiệp - chịu tác động tiêu cực nhiều hơn đàn ông.
Ảnh: Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến kinh tế - thu nhập
Ở Ấn Độ, tình trạng khô hạn và khan hiếm nước khiến những người phụ nữ - người được "giao nhiệm vụ" lo nước nôi sinh hoạt và sản xuất trong gia đình - phải đi xa hơn để gánh nước. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, mà còn hao hụt thêm quỹ thời gian của phụ nữ để chăm sóc bản thân.
Làm sâu sắc thêm định kiến giới trong gia đình và xã hội
Biến đổi khí hậu và những hiện tượng bất định ngày càng đặt nặng lên tâm lý xã hội. Với những người trẻ ở thành thị, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chúng ta ngày càng nhạy cảm với "nỗi lo lắng về khí hậu" (climate anxiety).
Với những người lớn tuổi hơn và đặc biệt là những gia đình ở nông thôn sống dựa vào nông nghiệp, cũng như gia đình dân tộc thiểu số sống tại những khu vực xa đô thị, biến đổi khi hậu và thiên tai ảnh hưởng trực tiếp đến cơm áo gạo tiền, đặt áp lực lên cuộc sống. Khi kinh tế không được đảm bảo, xu hướng tự nhiên của con người sẽ khó nghĩ đến, nhận ra những bất bình đẳng đến cuộc sống xung quanh. Điều đó sẽ làm nặng thêm những định kiến giới, bất bình đẳng trong gia đình và xã hội.
Ảnh: Biến đổi khí hậu làm sâu sắc thêm định kiến giới
Những người đàn ông vốn được gắn cho trọng trách "trụ cột kiếm tiền", có xu hướng di cư lao động xa nhà để đến các đô thị lớn. Những người phụ nữ vốn được "giao nhiệm vụ" xây dựng tổ ấm sẽ gánh thêm trách nhiệm chăm sóc, lo toan việc nhà. Những lo toan tập trung về kinh tế cũng giành lấy sự ưu tiên so với những cân nhắc để giải quyết vấn đề bất bình đẳng, tạo môi trường sống tốt hơn cho cộng đồng LGBTAIQ+, ở cả góc độ vĩ mô chính sách và vi mô gia đình và môi trường xung quanh.
Nhưng chúng ta có thể từng bước đóng góp cho việc làm lu mờ khoảng cách trên qua việc:
- Trau dồi và tham khảo thêm kiến thức về giới, khí hậu từ các tài liệu kỹ thuật và câu chuyện thực tế về giới và khí hậu
- Lồng ghép những cân nhắc về giới trong thiết kế dự án liên quan đến môi trường, khí hậu, cũng như lồng ghép những cân nhắc về tác động của biến đổi khí hậu đến những dự án về giới
- Truyền thông và lan tỏa thông tin, kiến thức về khí hậu - giới đến cộng đồng chúng ta đang đồng hành.
