Cuối tháng 10 này, ngày 26/10/2021, là ngày Quốc tế Nhận thức về người Liên giới tính. Đã 25 năm kể từ cuộc biểu tình đầu tiên của người Liên giới tính diễn ra ở thành phố Boston, Mỹ vào năm 1996, trong đó những người vận động vì quyền của người Liên giới tính đã xuống đường vận động cho quyền của người Liên giới tính ở Bắc Mỹ nói chung và cả những người chuyển đổi giới tính (transexual và transgender).

Nhiều nghiên cứu cho thấy có khoảng 2%-4% số người trên toàn thế giới có những đặc điểm liên giới tính. Điều đó có nghĩa là, theo cách nào đó, một số bộ phận trong cơ quan sinh dục, nhiễm sắc thể, tuyến sinh dục, cơ quan sinh dục bên trong, sản xuất hormone, phản ứng hormone và/hoặc các đặc điểm giới tính thứ cấp của chúng ta phát triển khác biệt so với quan niệm thông thường.

Sự đồng bộ hoá về giới tính và cơ thể trong văn hoá và tư tưởng của chúng ta đã dẫn tới nhiều hiểu lầm khiến cho chúng ta không nhận ra hoặc không cảm thấy tự hào về những sự khác biệt này. Sau đây là 8 hiểu lầm thường gặp về người Liên giới tính có thể bạn chưa biết!

Người Liên giới tính có ‘cả hai bộ phận’ hoặc là ‘cả hai giới tính’ nam và nữ.

Sự thật không đơn giản như vậy. Giới tính là một loạt các đặc điểm trên phổ giới tính, và cơ thể con người có thể phát triển theo nhiều cách khác nhau. 

“Nam” và “nữ”, theo nghĩa giới tính, là những thuật ngữ phổ biến mô tả các “nhóm” đặc điểm. Tuy nhiên phần lớn các cơ thể người Liên giới tính có những điểm khác biệt nhỏ hơn so với hai nhóm giới tính thông thường này. Ví dụ, một người có thể được sinh ra với bộ phận sinh dục gần như là một giới, nhưng thiếu một bộ phận nào đó, chẳng hạn như tử cung hoặc tinh hoàn.

Một người Liên giới tính cũng có thể có cấu trúc giải phẫu bên trong tương thích với cơ thể bên ngoài nhưng sự khác biệt về nội tiết tố (hormone) gây ra sự khác biệt về các đặc điểm phụ như phát triển ngực hoặc mọc lông trên mặt. Họ có thể được sinh ra với các bộ phận gần như hoàn toàn tương thích với giới tính, nhưng lại có sự khác biệt như âm vật rất lớn hoặc dương vật rất nhỏ. Tùy thuộc vào ảnh hưởng của nội tiết tố ở từng cơ thể, có rất nhiều kích thước khác nhau cho từng bộ phận. Ví dụ như sự phát triển của môi âm hộ, bìu, và chiều dài âm đạo.

Những người Liên giới tính đều có sự khác biệt về bộ phận sinh dục bẩm sinh, và tất cả đều đã trải qua phẫu thuật.

Không phải tất cả những người Liên giới tính đều có sự khác biệt về bộ phận sinh dục khi sinh ra, không phải các trải nghiệm của những người Liên giới tính đều liên quan đến phẫu thuật và không phải tất cả những thay đổi về mặt y tế ở những người Liên giới tính đều là do phẫu thuật. Nhiều người Liên giới tính phát hiện ra họ là người Liên giới tính do sự khác biệt về nội tiết tố khi còn là một thiếu niên. Một số người sử dụng kích thích nội tiết tố hoặc thuốc ngăn chặn dậy thì khi còn trẻ, dựa trên đề xuất của một số bác sĩ cho rằng đó là sự phát triển “nam tính” hoặc “nữ tính” một cách thích hợp.

Tất nhiên, những người liên giới tính cũng có thể mắc chứng phiền muộn về cơ thể! Nếu một người không muốn những thay đổi nội tiết tố mà cơ thể họ sản sinh ra một cách tự nhiên, họ có thể phải đưa ra quyết định của riêng mình về việc can thiệp y tế.

Mọi người Liên giới tính đều có giới tính phi nhị nguyên và muốn sử dụng các nhãn dành cho ‘giới tính thứ ba’.

Người Liên giới tính có thể có bất kỳ giới tính nào. Việc có một cơ thể liên giới tính và một giới tính phi nhị nguyên thường đi cùng nhau trên các phương tiện truyền thông. Một số người Liên giới tính có giới tính phi nhị nguyên,một số thì không. Người Liên giới tính cũng giống như bất kỳ nhóm nào khác về sự đa dạng trong cách sử dụng nhãn.

Một số nơi ở Mỹ đã ban hành luật cho phép sử dụng căn cước công dân với giới tính thứ ba hoặc phi nhị nguyên. Đôi khi điều này bao gồm các tùy chọn đăng ký trẻ sơ sinh liên giới tính như một tùy chọn. Những loại luật này cũng có thể gây nguy hiểm cho những người Liên giới tính. Việc bị nhà nước buộc vào một nhóm có thể thúc đẩy nhiều ca phẫu thuật liên giới tính trên trẻ nhỏ.

Nhiều người ủng hộ (allies) của người Liên giới tính muốn việc xóa bỏ hoàn toàn các dấu hiệu giới tính trên các giấy tờ như căn cước công dân.

Người Liên giới tính đều nữ tính hoặc ái nam ái nữ.

Có rất ít hình ảnh người Liên giới tính trên các phương tiện truyền thông và hầu hết vẫn được tạo ra bởi những người không phải Liên giới tính. Thậm chí, một số kiểu người Liên giới tính được mô tả lặp đi lặp lại: “Một người phụ nữ da trắng, mảnh khảnh, có thân hình đẹp, hơi mang vẻ đẹp nam tính nhưng không thể phủ nhận là nữ. Đây không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên mà thường là một hiện tượng gây thu hút sự chú ý của những người xung quanh.”

Trên thực tế người Liên giới tính đến từ bất kỳ chủng tộc, dân tộc, giai cấp và giới tính nào, nhưng như chúng ta thường thấy, những người có nhiều đặc quyền nhất có xu hướng được đại diện quá mức và được cung cấp các nền tảng để kể câu chuyện của họ. Đòi hỏi rất nhiều cố gắng của chúng ta để đẩy lùi điều này và để cho tất cả người Liên giới tính kể câu chuyện của họ.

Những người Liên giới tính đến từ mọi hoàn cảnh, và cũng có nhiều người nam tính và/hoặc được chỉ định giới tính nam khi sinh ra. Ngoài ra còn có một lịch sử đen tối đằng sau lý do tại sao chúng ta thấy nhiều người Liên giới tính nữ tính hơn: các bác sĩ phẫu thuật trước đây đã ngụ ý rằng đó là loại phẫu thuật “dễ dàng hơn” cho trẻ sơ sinh.

Tất cả những người Liên giới tính với cùng một chẩn đoán y khoa có cùng một giới tính.

Có hơn 40 thuật ngữ chẩn đoán y tế mô tả sự kết hợp khác nhau của các đặc điểm Liên giới tính. Ở Mỹ một số nhóm vận động hành lang chống lại quyền của người Liên giới tính đã cố gắng chia rẽ cộng đồng bằng những chẩn đoán y tế này.

Tại một phiên điều trần lập pháp, một số y bác sĩ đã lập luận rằng mặc dù họ có thể không thực hiện ngay quy trình thu nhỏ âm vật đối với trẻ sơ sinh có nhiễm sắc thể XY, nhưng họ có thể tự tin làm như vậy đối với trẻ sơ sinh có nhiễm sắc thể XX, bởi vì nhiễm sắc thể là "chỉ số" của giới tính, và phụ nữ trưởng thành được cho là đều muốn có âm vật nhỏ.

Y học vẫn còn nhiều thiếu sót sâu sắc, trong đó có nhiều giả định mang tính kỳ thị về đặc điểm cơ thể và giới tính. Điều này được thể hiện rõ ràng ở việc ai được các chuyên gia y tế cho biết họ là người Liên giới tính, và ai thì không.

Người Liên giới tính không thể quan hệ tình dục, mang thai hoặc sinh con.

Nhiều phân loại Liên giới tính bao gồm những giải phẫu sinh sản bên trong điển hình. Tuy nhiên các cá nhân khác nhau đều khác nhau. Có những người Liên giới tính có thể có kinh nguyệt và mang thai, và những người Liên giới tính có thể sản xuất tinh trùng. Có một số người thì lại không thể. Có một số người Liên giới tính phát hiện ra họ có cả mô buồng trứng và tinh hoàn sau khi sinh con.

Vô sinh là một trải nghiệm khá khó khăn đối với nhiều người Liên giới tính. Đối với một số người, tiết lộ tình trạng Liên giới tính thường cũng có nghĩa là tiết lộ tình trạng vô sinh hoặc phẫu thuật y tế. Hãy tôn trọng họ và hiểu rằng đây là những cuộc trò chuyện khó khăn và mang tính riêng tư.

Liên giới tính chỉ ảnh hưởng đến những người trẻ tuổi.

Ở Mỹ xu hướng phẫu thuật nhằm "sửa chữa" những người liên giới tính đã trở nên phổ biến vào những năm 1950. Kể từ đó, phương thức này đã tạo ra không chỉ trẻ em bị sang chấn tâm lý, mà cả những người lớn cũng mắc các sang chấn tâm lý. Mặc dù có thể dễ dàng tìm kiếm phẫu thuật y tế để xóa bỏ các đặc điểm Liên giới tính của trẻ em, nhưng những người lớn có mô sẹo, sang chấn tâm lý, và nhu cầu thay đổi hormone hiếm khi có thể tìm được dịch vụ chăm sóc riêng tư và có chuyên môn, ngay cả ở những nơi cởi mở với người Liên giới tính.

Trong cộng đồng, có nhu cầu rất lớn đối với các bác sĩ điều trị cho những người trưởng thành đã từng trải qua can thiệp y học trước đây. Giới thiệu đến bác sĩ hay phòng khám nào thường là trên cơ sở truyền miệng, vì hiếm khi tìm được dịch vụ y tế chất lượng ngay cả ở các đô thị lớn.

Những người Liên giới tính không thuộc LGBTQIA+ bởi vì họ là một "vấn đề y tế".

Chúng ta nên chấp nhận những sự khác biệt về cơ thể như một trải nghiệm tự nhiên của con người, thay vì một vấn đề y tế cần khắc phục. Ngày nay, những người LGB (Lesbian-Gay-Bisexual) phần lớn đã đi vào văn hóa chính thống ở Mỹ. Việc thể hiện quan điểm lạc hậu rằng đồng tính là một chứng rối loạn tâm lý cần được bác sĩ chữa khỏi là điều cấm kỵ.

Đưa câu chuyện của người chuyển giới hay người Liên giới tính vào văn hoá chính thống gặp nhiều khó khăn hơn. Bản thân việc chuyển giới đương nhiên không phải là vấn đề tâm lý cần giải quyết. Chúng ta cũng cần đảm bảo rằng những người chuyển giới và Liên giới tính có thể tiếp cận dịch vụ chăm sóc khẳng định lại giới tính mà họ cần, trong một hệ thống y tế vẫn còn kỳ thị và vì lợi nhuận mà chúng ta có ngày nay.Cũng giống như là LGBT không có nghĩa là mắc một rối loạn tâm thần, có một cơ thể Liên giới tính không phải là một rối loạn thể chất. Những cơ thể Liên giới tính thường làm phức tạp ranh giới giữa các mối quan hệ và sự tồn tại của những người hợp giới và chuyển giới. Y học ở nhiều nơi còn dán nhãn người Liên giới tính là một bệnh rối loạn. Người Liên giới tính phải tự khẳng định lại bản thân và giúp những người khác làm điều tương tự.

Biên tập: Chương trình Hỗ trợ Mạng lưới Cộng đồng - SCDI