Nhân dịp ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, Nhà xuất bản Phụ nữ đã cho ra mắt cuốn sách "Con gái Bà Triệu thế kỷ XXI" như một món quà đặc biệt dành tặng những người phụ nữ Việt Nam, với phác họa về 20 nhân vật nữ với những dấu ấn độc đáo. Bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh - Giám đốc SCDI vinh dự là một trong những nhân vật truyền cảm hứng trong cuốn sách ấy.
Cuốn sách được ra đời nhờ sự phối hợp của 2 tác giả nữ thuộc về hai nền văn hóa Đông-Tây, Đỗ Thùy Dương và Irene Ohler tập hợp 20 nhân vật nữ đa dạng về lĩnh vực hoạt động, từ kinh tế, chính trị, xã hội, giáo dục, đến văn hóa nghệ thuật. Họ thuộc nhiều lứa tuổi, trải dài suốt 3 thế hệ, nhưng “đều có bài học quý giá trong cuộc sống, về tinh thần lãnh đạo ở Việt Nam, một trong những xã hội thay đổi nhanhnhất hành tinh”. Có nhiều cái tên quen thuộc như: bà Tôn Nữ Thị Ninh - nhà ngoại giao, Phạm Chi Lan - chuyên gia kinh tế; bà Phạm Thị Kim Oanh - Giám đốc CSIP, bà Hà Thị Thu Thanh- Giám đốc Deloitte Việt Nam, v.v..
Ở trang thứ 55, viết về những người phụ nữ thuộc thế hệ thứ 2 - khẳng định bản thân trong những lĩnh vực xã hội và ghi dấu trên bản đồ quản trị điều hành của thế giới, bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh - Giám đốc SCDI được tôn vinh với sứ mệnh của người bác sĩ tận tụy, chị đã hết lòng với những con người dễ bị tổn thương và sống ngoài lề xã hội. Sự nhân văn trong triết lý sống, cũng như câu chuyện cuộc đời chị đã là nguồn động viên tinh thần lớn lao cho SCDI và các nhóm cộng đồng mà chúng tôi làm việc cùng.
Chúng tôi xin trích dẫn một phần trong câu chuyện về bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh trong cuốn sách "Con gái Bà Triệu thế kỷ XXI".
“Sứ mệnh của tổ chức là ngọn hải đăng soi đường trong màn sương lạnh”
Bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh là người sáng lập và Giám đốc điều hành của Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI), một tổ chức NGO hoạt động nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người bị thiệt thòi nhất ở Việt Nam thông qua trao quyền cộng đồng và vận động chính sách. Dưới sự lãnh đạo của chị, SCDI đã đến với và giúp cải thiện phúc lợi thể chất, tâm lý, xã hội và kinh tế của hàng ngàn gái mại dâm, người nghiện ma túy, người sống chung với HIV cùng bạn đời của họ, cũng như những người có quan hệ tình dục đồng giới.
Năm 2009, chị đã được Diễn đàn Kinh tế Thế giới công nhận là một ''Lãnh đạo trẻ toàn cầu”. Bác sĩ Oanh cũng là một trong những người Việt đầu tiên được chọn vào Chương trình Bạn hữu Toàn cầu của Đại học Yale (Mỹ).
Khi nói về lựa chọn dừng công việc hành nghề y để quyết tâm theo đuổi sự nghiệp phát triển Sức khỏe Cộng đồng, chị Oanh chia sẻ: “Các bác sĩ lâm sàng điều trị cho từng bệnh nhân một. Còn một chương trình y tế công cộng tốt, một chính sách tốt có thể cứu được rất nhiều mạng người và cải thiện cuộc sống của nhiều người, vì lý do đó, tôi đã rời bệnh viện để làm cán bộ chương trình sức khỏe cho một NGO của Mỹ”. “Sếp của tôi là một nhà xã hội học rất nổi tiếng. Ông đã khích lệ và dạy tôi cách vận động chính sách. Ông đã giúp tôi nhận ra rằng chính chúng ta cũng có thể tác động lên những chính sách vĩ mô”.
Năm 2001, tổ chức của chị thắng thầu cuộc đánh giá Chương trình quốc gia phòng chống AIDS, đó cũng là lần đầu tiên chị thực hiện dự án liên quan đến những người nhiễm HIV, là một thế giới mới mà chị chưa từng tiếp xúc. “Đây cũng là lần đầu tiên tôi tiếp xúc với những người bị xem là “tệ nạn xã hội” như người bán dâm hay người nghiện ma túy. Cuộc đánh giá đó đã tạo ra một thay đổi lớn trong cuộc đời tôi bởi đó là lần đầu tiên tôi thực sự hiểu thể nào là bị gạt ra ngoài lề xã hội”. Nhờ tiếp xúc với cộng đồng là trọng tâm cho sự nghiệp của chị sau này, cũng như nhận thức được khả năng thay đổi lớn lao mà các dự án chăm sóc sức khỏe cộng đồng có thể mang lại, năm 2002, cùng chị gái Khuất Thu Hồng, bác sĩ Oanh đã đồng sáng lập Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội (ISDS) với dự án đầu tiên nhằm chống sự kỳ thị đối với những người bị nhiễm HIV. Nhờ sự giúp đỡ và đôn đốc từ các tổ chức y tế Pháp, các chị đã bước đầu hành động để giảm thiểu tỷ lệ tử vong ở những người nhiễm HIV, vận động các bệnh nhân tuân thủ liệu trình điều trị và vượt qua sự kỳ thị từ cộng đồng. Chị Oanh chia sẻ, chính những người chị quen biết, vốn là những người “ngoài lề” xã hội có mong muốn thay đổi cuộc sống bất chấp nghịch cảnh, trong đó có rất nhiều phụ nữ, đã tiếp sức và động viên cho chị: “Tôi đã gặp rất nhiều phụ nữ có nghị lực phi thường trong đời, bắt đầu từ mẹ tôi, cũng như rất nhiều người phụ nữ khác, kể cả những người bán dâm, người có HIV, hay những phụ nữ nghiện ma túy, tất cả. Phụ nữ rất kiên cường và trách nhiệm. Chúng ta có thể viết hàng ngàn cuốn sách về phụ nữ”.
Năm 2010, bác sĩ Oanh thành lập SCDI
| “Chúng tôi đã bằng cách nào đó tạo ra được một môi trường nơi mọi người được là chính mình. Ở đây họ là những người hạnh phúc và hãnh diện, và điều đó khiến tôi cảm thấy vô cùng tự hào”. |
“với trọng tâm là những mảnh đời thiệt thòi trong xã hội: trao quyền và tạo ra môi trường thuận lợi để họ có cơ hội như những người bình thường khác, sống và cống hiến cho xã hội”. SCDI là sự tiếp nối một sáng kiến mà chị bắt đầu khi còn làm việc tại ISDS. Vào năm 2007, bác sĩ Oanh đã sáng lập Diễn đàn Xã hội Dân sự Việt Nam phòng chống AIDS, trong đó tập hợp gần 400 nhóm xã hội dân sự và các tổ chức cộng đồng trên khắp cả nước. Diễn đàn đã tạo ra một phong trào rộng khắp với những người có hoàn cảnh thệt thòi trong xã hội. Các thành viên đều rất sáng tạo, gắn bó và nhiệt tình, khiến Diễn đàn có thể liên tục duy trì và phát triển, trở thành niềm tự hào lớn nhất của bác sĩ Oanh trong sự nghiệp từ trước đến nay.
Những việc bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh đã làm thực sự đã mang lại thành quả tốt đẹp: SCDI đã thay đổi cuộc sống của hàng ngàn người Việt Nam, những người đã mang lại năng lượng để chị tiếp tục công việc một cách không mệt mỏi, nhằm tạo ra một môi trường những người thiệt thòi nhất trong xã hội có thể thể hiện bản thân họ một cách tự do và đóng góp cho xã hội theo cách của riêng mình, trong số đó, nguồn động viên tích cực lớn nhất đối với chị là những người phụ nữ có cuộc đời cơ cực nhưng tiềm ẩn sức mạnh nội lực và trách nhiệm lớn lao.
Vân Anh - Minh Thư
