Bản tin Môi trường cập nhật những tin tức về môi trường và các giải pháp bảo vệ Trái Đất. Cùng chung tay hành động vì một môi trường xanh - sạch - đẹp!

Thực hiện bởi đội ngũ Môi trường SCDI.

Di cư từ lâu đã là một phần tự nhiên trong lịch sử loài người. Nhờ di cư, chúng ta có được những nền văn minh và xã hội phong phú như ngày nay. Thông thường, di cư gắn liền với việc tìm kiếm cơ hội tốt hơn. Tuy nhiên, ngày nay, dưới sức ép của biến đổi khí hậu, câu chuyện di cư với nhiều cộng đồng không chỉ dừng lại ở việc “đất lành chim đậu.”

Di cư do biến đổi khí hậu - có những hình thức nào?

Biến đổi khí hậu gây ra các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và khó dự đoán, tác động đến cuộc sống của hàng triệu người trên toàn thế giới. Những hình thức di cư bị thúc đẩy bởi những hiện tượng này có thể chia làm hai loại chính:

• Di cư nhanh: Xảy ra sau các thảm họa như bão, lũ lụt hay sạt lở, khi người dân buộc phải sơ tán khẩn cấp. Ở những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề không còn khả năng hồi phục, người dân sẽ buộc phải định cư ở nơi khác.
• Di cư chậm: Hình thức này diễn ra từ từ, do các tác động như hạn hán, sa mạc hóa hay nhiệt độ tăng cao. Dù tốc độ chậm hơn, các yếu tố này gây ra những thay đổi sâu sắc, làm mất dần khả năng sinh sống và phát triển kinh tế của người dân.

Ảnh: Người dân tại Bắc Hà, Lào Cai ở một khu lán trại sau khi sơ tán do nguy cơ sạt lở
(Nguồn ảnh: Báo VNExpress)

Hệ quả đa chiều

Hiện tượng di cư do biến đổi khí hậu tạo ra những thách thức lớn trên nhiều mặt:

• Môi trường: Di cư tạo áp lực lớn lên hệ sinh thái tại nơi mà cộng đồng di cư đến, nhất là khi tài nguyên địa phương không đủ đáp ứng sự gia tăng dân số đột ngột. Hiện tượng đô thị hóa quá mức có thể dẫn đến phá rừng, ô nhiễm môi trường và cạn kiệt nguồn nước.
• Xã hội: Các thành phố đông đúc phải đối mặt với tình trạng thiếu nhà ở, dịch vụ y tế và vệ sinh cơ bản. Sự cạnh tranh về việc làm, tài nguyên và nước sạch có thể làm nảy sinh căng thẳng giữa người dân địa phương và người nhập cư, thậm chí dẫn đến xung đột.
• Kinh tế: Các quốc gia nghèo khó hoặc khu vực kém phát triển thường gặp khó khăn khi không đủ cơ sở hạ tầng hỗ trợ người di cư. Dù ở một số nơi, người nhập cư có thể đóng góp vào thị trường lao động, nhưng cũng có nơi họ gây ra sự cạnh tranh khiến lương giảm và thất nghiệp gia tăng.
• Sức khỏe: Điều kiện sống kém chất lượng trong các khu vực tái định cư làm tăng nguy cơ mắc các bệnh dễ lây nhiễm như lao hay các bệnh lây truyền qua đường nước.

Ảnh: Sinh sống tại các khu định cư chật chội ở thành phố lớn làm tăng nguy cơ mắc bệnh lao (Nguồn ảnh: Báo Tuổi Trẻ)

Mất mát hay giải pháp thích nghi?

Ở một số nơi, di cư không chỉ là lựa chọn mà còn là giải pháp duy nhất để tồn tại. Ví dụ, các quốc đảo nhỏ như Kiribati và Tuvalu đang đối mặt với nguy cơ bị nhấn chìm do mực nước biển dâng cao. Chính phủ Kiribati đã mua đất tại Fiji như một phần của chiến lược “di cư trong danh dự” để bảo vệ dân số và duy trì bản sắc văn hóa.

Ở Việt Nam, Đồng bằng sông Cửu Long là minh chứng rõ nét cho những thách thức mà biến đổi khí hậu mang lại. Sự xâm nhập mặn và khan hiếm nước ngọt đang đẩy hàng triệu người rời bỏ vùng đất gắn bó với nông nghiệp và thủy sản, để tìm cơ hội mới tại các đô thị lớn.

Tuy nhiên, di cư vẫn được coi là một trong những giải pháp để thích nghi với biến đổi khí hậu. Quả thực, di cư do biến đổi khí hậu là một thực tế không thể tránh khỏi. Vì vậy, các quốc gia và cộng đồng cần tìm cách quản lý và hỗ trợ một cách bền vững. Bên cạnh việc tăng cường hạ tầng và dịch vụ cho người di cư, các chính sách toàn diện cần tập trung vào việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và hỗ trợ các cộng đồng dễ bị tổn thương thích nghi tại chỗ.

Thay vì xem di cư là một vấn đề, chúng ta có thể nhìn nhận nó như cơ hội để xây dựng những xã hội bền vững và đa dạng hơn, nơi mọi người đều có thể tìm thấy "đất lành" để an cư lạc nghiệp.