Bản tin Môi trường cập nhật những tin tức về môi trường và các giải pháp bảo vệ Trái Đất. Cùng chung tay hành động vì một môi trường xanh - sạch - đẹp!

Thực hiện bởi đội ngũ Môi trường SCDI.

70% bề mặt Trái đất được bao phủ bởi nước, nhưng nước ngọt - nguồn nước mà chúng ta dùng hàng ngày lại không phải là một nguồn tài nguyên dồi dào đến vậy. Chỉ có 3% lượng nước trên trái đất là nước ngọt và chỉ có một 1% trong số đó có thể được khai thác để dùng cho các hoạt động hàng ngày của con người.

Tuy nhiên, với mức độ sử dụng nước như hiện tại, tình trạng khan hiếm nước sẽ chỉ ngày càng trở nên tồi tệ hơn. Theo ước tính đến năm 2025, khoảng ⅔ dân số thế giới sẽ phải đối mặt với việc thiếu hụt nguồn nước, kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng.

Khan hiếm nước là gì?

Khan hiếm nước có thể được hiểu là tình trạng khi mà số lượng nước có sẵn hoặc chất lượng nước có sẵn không đủ để đáp ứng nhu cầu về nước của xã hội. Do vậy, “khan hiếm nước” không phải lúc nào cũng có nghĩa là “ít nước”. 

Trên thực tế, có đến 4 loại hình của khan hiếm nước, bao gồm: (1) quá ít nước, (2) lượng nước không ổn định, (3) sử dụng nước quá mức và (4) chất lượng nước kém. Vì thế mà cả khi xảy ra lũ lụt - lúc tưởng chừng như “thừa nước”, chúng ta vẫn thấy những tin về khan hiếm nước ngay tại tâm lũ.

Nguyên nhân gây khan hiếm nước

Một trong những nguyên nhân hàng đầu gây khan hiếm nước chính là ô nhiễm nước. Các chất ô nhiễm như thuốc trừ sâu, phân bón, và chất thải công nghiệp và sinh hoạt xả vào nguồn nước sẽ làm ô nhiễm không chỉ nước mặt mà cả nước ngầm. Tiếp xúc lâu dài với nguồn nước bị ô nhiễm sẽ để lại những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe cho con người và các sinh vật sống dưới nước.

Các hoạt động nông nghiệp là một nguyên nhân khác của tình trạng khan hiếm nước. Ngành nông nghiệp sử dụng 70% nước sạch toàn cầu. Tuy nhiên, có đến 60% trong số này bị lãng phí do hệ thống tưới tiêu không hiệu quả, hoặc trồng cây tốn nước ở nơi không phù hợp. Việc này khiến các nguồn nước cạn kiệt dần, ảnh hưởng đến các quốc gia sản xuất thực phẩm lớn như Ấn Độ, Trung Quốc, Mỹ.

Ảnh: Một phần lớn lượng nước sạch bị lãng phí qua các hoạt động nông nghiệp

Gia tăng dân số cũng là yếu tố không nhỏ gây khan hiếm nước. Khi dân số gia tăng, nhu cầu sử dụng nước cũng tăng cao cùng với phát triển công nghiệp và nhu cầu tiêu thụ vật chất. Ngoài ra, biến đổi khí hậu khiến hạn hán và lũ lụt xảy ra thường xuyên hơn, làm tình trạng khan hiếm nước trên toàn cầu ngày càng nghiêm trọng.

Hậu quả của tình trạng khan hiếm nước

Khan hiếm nước sạch là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ sinh thái và hàng tỉ người trên toàn thế giới và sẽ trở nên tồi tệ hơn vì biến đổi khí hậu.

Theo ước tính, có hơn 1,1 tỷ người trên thế giới không có nước sạch để dùng và khoảng 2,7 tỷ phải đối mặt với việc thiếu nước sạch ít nhất một tháng mỗi năm. Dự báo đến năm 2025, 2/3 dân số thế giới sẽ đối mặt với tình trạng này. Thiếu nước sạch không chỉ ảnh hưởng đến các hoạt động sinh hoạt hàng ngày của côn người, mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như tả, thương hàn và các bệnh khác lây truyền qua đường nước. 

Khan hiếm nước cũng khiến các vùng đất ngập nước dần biến mất. Kể từ năm 1900, khoảng một nửa diện tích đất ngập nước trên thế giới đã bị tàn phá. Điều này không chỉ làm mất đi môi trường sinh sản thuận lợi cho nhiều loài động vật, mà còn ảnh hương đến sinh kế của những cộng đồng sống dựa vào trồng lúa gạo. Ngoài ra, mất các vùng đất ngập nước cũng đồng nghĩa với mất đi các dịch vụ sinh thái mà chúng cung cấp như lọc nước hay bảo vệ chúng ta khỏi bão lũ và thiên tai.

Ảnh: Khan hiếm nước ảnh hưởng đến sinh kế của các cộng đồng sống nhờ vào trồng lúa gạo

Khan hiếm nước là một vấn đề nghiêm trọng và sẽ còn tiếp tục tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của con người và môi trường. Để đối phó với tình trạng này, chúng ta cần có những hành động kịp thời nhằm bảo vệ nguồn tài nguyên nước, giảm thiểu ô nhiễm, sử dụng nước một cách tiết kiệm và hiệu quả hơn. Sự thay đổi này không chỉ cần sự nỗ lực của các quốc gia mà còn là trách nhiệm của cá nhân mỗi chúng ta trong việc bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá này.